Γενικά
Ό όγκος εγκεφάλου ή χωροκατακτητικη εξεργασία ή νεοπλάσια εγκεφάλου ορίζεται ως ένας ανεξέλεγκτος, ανώμαλος πολλαπλασιασμός των κυτταρων του εγκεφάλου.
Οι όγκοι του εγκεφάλου διακρίνονται σε καλοήθεις και σε κακοήθεις. Μπόρει να είναι πρωτοπαθείς (εξορμούνται από τον εγκέφαλο) ή δευτεροπαθείς (εξορμούνται από διαφορετικές περιοχές του σώματος-μεταστάσεις).
Η κατατάξη/κατηγοριοποίηση ενός όγκου είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς επηρεάζει το θεραπευτικό πρωτόκολλο και την πρόγνωση.
Η κατάταξη βασίζεται στην ταχύτητα πολλαπλασιαμού των κυττάρων, στη διαφοροποίηση των κύτταρων σε σχέση με φυσιολογικά κύτταρα καθώς και στον εντοπισμό της βλάβης.
Συμπτώματα
Οι όγκοι εγκεφάλου προκαλούν πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία εξαρτώνται, απο τον τύπο του όγκου, απο την ταχύτητα ανάπτυξης και απο τη θέση του. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα ακόλουθα:
-
Εμμένουσα κεφαλαλγία, η οποία έχει αιφνίδια έναρξη ή διαφορετικούς χαρακτηρες (ένταση, κατανομή) σε σχέση με την χρόνια κεφαλαλγία)
-
Αδυναμία, προοδευτική ή αιφνίδια
-
Διαταραχές αισθητικότητας
-
Επιληπτικές κρίσεις, σε ασθενείς που δεν υπέφεραν απο επιληπτικές κρίσεις
-
Διαταραχές στην ομιλία ή στην κατανόηση του λόγου
-
Διαταραχές στην ακοή ή στην ισορροπία
-
Εμέτοι
-
Σύγχυση
-
Διαταραχές προσωπικότητας
Πρωτοπαθείς όγκοι
Οι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου προέρχονται απο τα ίδια τα εγκεφαλίκα κύτταρα τα όποια για κάποιο λόγο (ακτινοβολία, κληρονομικότητα, άγνωστο) παρουσιάζουν διαταραχές/μεταλλαξεις στο DNA τους. Αποτέλεσμα αυτών των μεταλλάξεων είναι ο ανεξέλεκτος πολλαπλασιασμός των κυττάρων και η διαφοροποίηση του σε σχέση με τα φυσιολογικά.
Η δημιουργία αυτών των μαζών χαρακτηρίζεται απο τον τύπο των φυσιολογικών κυττάρων του εγκεφαλικού παρεγχύματος που έχουν χάσει τη λειτουργία τους. Παραδείγματα αυτών ειναι:
-
Γλοιώματα - όπως είναι τα αστροκυτώματα, ολιγοδενδρογλοιώματα, ολιγοαστροκυτώματα, επενδυμώματα και γλοιοβλαστώματα
-
Μηνιγγιώματα - τα οποία εξορμώνται απο τις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο ή το νωτίαιο μυελό και συνήθως είναι καλοήθη
-
Όγκοι της υπόφησης - οι οποίοι προέρχονται απο την υπόφηση και πολλές φορές επηρεάζουν τη συγκέντρωση των ορμονών στο αίμα
Δευτεροπαθείς όγκοι
Οι δευτεροπαθείς όγκοι εγκεφάλου προέρχονται απο άλλα σημεία του σώματος που πάσχουν απο καρκίνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα καρκινικά κύτταρα μεταναστεύουν και εγκαθίστανται στον εγκέφαλο οπού πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και δημιουργούν συμπτώματα.
Στην πλειοψηφία τους οι όγκοι εγκεφάλου είναι μεταστατικοί και σπάνια τα πρώτα συμπτώματα οφείλονται στη μετάσταση και όχι στον πρωταρχικό όγκο.
Οι πιο συνηθισμένοι μεταστατικοί όγκοι που εντοπίζονται στον εγκέφαλο προέρχονται απο:
-
Μαστό
-
Έντερο
-
Νεφρά
-
Πνεύμονες
-
Μελάνωμα
Αίτια
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εμφάνιση όγκου στον εγκέφαλο δεν μπορεί να αποδωθεί σε συγκεκριμένο αίτιο. Παρ΄όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που θα πρέπει να ληφθούν υπόψην:
-
Ηλικία - ο κίνδυνος εμφάνισης όγκου εγκεφάλου αυξάνεται με την ηλικία. Όμως υπάρχουν όγκοι που εμφανίζονται μόνο σε παιδία
-
Ακτινοβολία - μικρό είναι το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν όγκο στον εγκέφαλο έπειτα απο έκθεση σε ακτινοβολία. Ο κίνδυνος αυξάνεται σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία, λιγότερο συχνά σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε πολλάπλες αξονικές ή και ακτινογραφίες εγκεφάλου.
-
Οικογενειακό ιστορικό, γενετική προδιάθεση - έχει παρατηρηθει ότι ασθενείς με συγκεκριμένες συγγενείς παθήσεις όπως είναι η Νευροινομάτωση ή το σύνδρομο Turner, παρουσιάσουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης όγκου εγκεφάλου
Πότε αναζητούμε ιατρό;
Η κεφαλαλγία είναι το πιο πρώιμο και πιο συχνό σύμπτωμα σε περίπτωση όγκου εγκεφάλου. Ιδίως αν είναι ασυνήθιστα έντονη σε σχέση με τις προηγούμενες (αν ύπαρχει ιστορικό). ή αν επιδεινώνεται αντι να βελτιωθεί τότε πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση των όγκων του εγκεφάλου απαιτεί να ληφθούν υπόψην τα εξής δεδομένα:
-
τύπος του όγκου
-
που εντοπίζεται
-
το μέγεθος, και πόσο επεκτείνεται
-
μορφολογία κυττάρων
-
κατάσταση του ασθενούς(φυσική, υποκείμενες νόσοι)
Η απόφαση της θεραπείας τις περισσότερες φορές λαμβανεται έπειτα απο ιατρικό συμβούλιο με τη συμμετοχή εξιδεικευμένων ιατρών - Νευροχειρουργών, Ογκολόγων και Ακτινολόγων
Ο Νευροχειρουργός με βάση τα απεικονιστικά (MRI, CT) δεδομένα θα προτείνει την αρχική θεραπεία η οποία μπορεί να φαρμακευτική, κυρίως στερεοειδή φάρμακα που έχουν σκοπό να μειώσουν το οίδημα του εγκεφάλου.
Στη συνέχεια εξετάζεται με βάση τα χαρακτηριστικα του όγκου η περίπτωση χειρουργικής ολικής αφαίρεσης του όγκου ή μερικής.
Τέλος, με βάση τα ιστολογικά χαρακτηριστικά του όγκου προτείνεται περαιτέρω θεραπεία με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση του ασθενούς με όγκο στον εγκέφαλο εξαρτάται απο τους παρακάτω παράγοντες:
-
ηλικία
-
ιστολογική προέλευση του όγκου
-
κατάσταση του ασθενούς
-
εντοπισμός του όγκου στον εγκέφαλο
-
επιτυχία θεραπείας
Δυστυχώς είναι δύσκολο να γίνει ακριβής πρόβλεψη στην επιβίωση του ασθενούς με όγκο στον εγκέφαλο.
Πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψην η περίπτωση υποτροπής γι΄αυτό και είναι απαραίτητη στένη παρακολούθηση αυτών των ασθενών ιδίως 5 πρώτα χρόνια.